Strona główna » Wydział » Historia »
Jednostki organizacyjne w Politechnice Warszawskiej zajmujące się nauką o materiałach
W obszarze zainteresowań każdej uczelni technicznej musi znaleźć się tematyka materiałów, zatem nauka o materiałach była obecna w Politechnice Warszawskiej, zarówno w dydaktyce, jak i w badaniach naukowych, od chwili powstania Uczelni.
W celu kształcenia specjalistów w zakresie materiałów musiały powstać jednostki organizacyjne, które zajmowałyby się nauką i dydaktyką tylko w tym obszarze.
Pierwszą taką jednostką był Zakład Technologii Metali kierowany przez prof. H. Korwina-Krukowskiego (1915-1920). Zakład ten 1 sierpnia 1920 roku przekształcono w Katedrę Technologii Metali, a jej kierownictwo objął dr Witold Broniewski. Od lutego 1929 r. w składzie osobowym Katedry pojawił się jako adiunkt Kornel Wesołowski, późniejszy kontynuator dzieła prof. W. Broniewskiego.
Pierwszymi absolwentami Politechniki Warszawskiej, dyplomowanymi w obszarze nauki o materiałach, w roku akademickim 1927/1928, byli dyplomanci prof. W. Broniewskiego: Paweł Kosieradzki i Ludwik Śliwowski. W latach 1927-1939 w tej Katedrze wypromowano 57 dyplomantów.
Drugą jednostką rozwijającą naukę o materiałach na Politechnice Warszawskiej była Katedra Metalurgii i Metaloznawstwa utworzona na Wydziale Chemicznym w 1929 roku. Kierownikiem Katedry został inż. Jan Czochralski (w 1930 roku został mianowany profesorem zwyczajnym). W Katedrze prof. Jana Czochralskiego oprócz zajęć dydaktycznych realizowano również badania naukowe, co doprowadziło do powołania w 1934 roku Instytutu Metalurgii i Metaloznawstwa, którego zadaniem było prowadzenie badań materiałowych na potrzeby gospodarki. Profesor Jan Czochralski od roku 1931/1932 wypromował 35 dyplomantów.
W czasie II wojny światowej, od jesieni roku 1940 władze okupacyjne zaczęły otwierać szkoły techniczne kształcące na poziomie szkoły średniej. W budynkach Politechniki Warszawskiej otwarto w 1941 r. Szkołę Metaloznawczo-Odlewniczą (gmach Technologii Chemicznej PW), a od kwietnia 1942 r. Państwową Wyższą Szkołę Techniczną, w której wykłady z metaloznawstwa prowadził inż. Kornel Wesołowski. Szkoły te poza nauczaniem oficjalnym prowadziły również nauczanie tajne na poziomie szkoły wyższej.
Po II wojnie światowej infrastruktura Politechniki Warszawskiej była zniszczona w 70%, a z wyposażenia Zakładu Metalurgicznego udało się uratować tylko małą część urządzeń. „Spadkobiercą” dorobku prof. Witolda Broniewskiego został inż. Kornel Wesołowski, dzięki któremu w roku 1946/1947 utworzono Zakład Metalurgii i Metaloznawstwa włączony do Wydziału Mechanicznego, a po zmianach organizacyjnych w 1951 r. do Wydziału Mechanicznego-Technologicznego. Pracownicy tej jednostki prowadzili zajęcia dydaktyczne dla wszystkich wydziałów mechanicznych z wyjątkiem Wydziału Lotniczego, gdzie zajęcia z zakresu metaloznawstwa były prowadzone przez prof. Bronisława Bochenka z Katedry Technologii Lotniczej (wywodzącej się od Zakładu Lotniczego na Wydziale Mechanicznym – 1948 r.).
Kiedy z połączenia Wydziału Mechanicznego Konstrukcyjnego i Wydziału Lotniczego powstał 1961 r. Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa, Katedrę Technologii Lotniczej przekształcono w Katedrę Materiałoznawstwa. Jej kierownictwo objął prof. Michał Śmiałowski, doktor wypromowany przez prof. Jana Czochralskiego, a od 1965 roku funkcję tę pełnił prof. Stanisław Jaźwiński (dyplomant prof. Jana Czochralskiego).
Po zmianach organizacyjnych w Politechnice Warszawskiej w roku 1970 Katedrę Materiałoznawstwa i część Katedry Budowy Samolotów przekształcono w Instytut Inżynierii Materiałowej (Wydział MEiL). Katedrę Metaloznawstwa działającą na Wydziale Mechanicznym-Technologicznym przemianowano na Instytut Materiałoznawstwa.
Kierujący Instytutem Inżynierii Materiałowej (MEiL) prof. Stanisław Jaźwiński był popularyzatorem inżynierii materiałowej jako nowej dyscypliny nauki i już od końca lat 60-tych XX wieku rozpoczął starania o utworzenie tego kierunku studiów. Ideę tę propagował silnie również prof. Stefan Wojciechowski, kierujący od 1969 r. Zakładem Metaloznawstwa, a od 1970 r. Instytutem Materiałoznawstwa (na Wydziale MT). W związku z tym, że w latach 1971-1973 prof. Wojciechowski pełnił funkcję dziekana Wydziału Mechanicznego Technologicznego, a po zakończeniu kadencji został powołany na stanowisko pełnomocnika ds. rozwoju Politechniki Warszawskiej, posiadał duży wpływ na procesy decyzyjne w Uczelni i w środowisku krajowym. W 1971 roku Departament Studiów Technicznych Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego powołał Zespół Dydaktyczno-Wychowawczy Kierunku „Inżynieria Materiałowa”, którego celem było m. in. przygotowanie programu studiów nowego kierunku. W 1973 roku prof. Stanisław Jaźwiński wystąpił o utworzenie kierunku studiów inżynieria materiałowa w Instytucie Inżynierii Materiałowej Wydziału MEiL. Pierwsi studenci kierunku (29 osób) rozpoczęli studia od roku akademickiego 1973/1974. W kolejnym roku akademickim studenci mieli zajęcia również w Instytucie Materiałoznawstwa (Wydział M-T).
W roku 1974 powołany został 10-cio osobowy zespół pod kierownictwem prof. Stefana Wojciechowskiego, który rozpoczął prace mające na celu połączenie Instytutu Inżynierii Materiałowej i Instytutu Materiałoznawstwa. Rektor Politechniki Warszawskiej Zarządzeniem nr 35/75 z 6 grudnia 1975 r. formalnie zakończył działalność Instytutu Materiałoznawstwa na Wydziale Mechanicznym-Technologicznym (od 1 października 1975 roku), a dyrektor nowo utworzonego Instytutu Inżynierii Materiałowej na prawach wydziału przejmował jednocześnie zasoby obu łączonych instytutów. Pierwszym dyrektorem Instytutu Inżynierii Materiałowej na prawach wydziału został prof. Stefan Wojciechowski.
Do roku 1975 badania i dydaktyka w obszarze nauki o materiałach w Politechnice Warszawskiej były prowadzone dwiema konkurencyjnymi ścieżkami. Przed II wojną światową w katedrach kierowanych przez prof. Witolda Broniewskiego (Wydział Mechaniczny) i Jana Czochralskiego (Wydział Chemiczny). Po wojnie w jednostce kierowanej przez współpracownika prof. Broniewskiego – prof. Kornela Wesołowskiego (Wydział Mechaniczny Technologiczny) oraz jednostce kierowanej przez współpracowników prof. Czochralskiego – kolejno, prof. Michała Śmiałowskiego i prof. Stanisława Jaźwińskiego. Powstanie Instytutu Inżynierii Materiałowej na prawach wydziału było konsekwencją powstania w Polsce dyscypliny nauki i kierunku studiów inżynieria materiałowa. O ile sama inżynieria materiałowa integruje wiedzę o różnych materiałach, tak na Politechnice Warszawskiej doprowadziła do zintegrowania jednostek i naukowców, którzy uprawiali tę dyscyplinę wiedzy. Stało się to dzięki ludziom, którzy potrafili dostrzec trendy panujące w nauce światowej, zaszczepić te idee w środowisku polskim i pokonać wiele trudności formalnych, dzięki czemu polska nauka mogła dotrzymywać kroku nauce światowej.
Waldemar Kaszuwara